Vấn đề giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho thanh niên Sinh viên hiện nay – vai trò, nhiệm vụ của cấp ủy đảng, đảng viên giảng viên trong trường đại học
Lý Tự Trọng – người anh hùng hy sinh ở tuổi 17, với câu nói nổi tiếng: “Tôi chưa đến tuổi thành niên thật, nhưng tôi đủ trí khôn để hiểu rằng con đường của thanh niên chỉ có thể là con đường cách mạng và không thể là con đường nào khác. Tôi tin rằng nếu các ông suy nghĩ kỹ thì các ông cũng thấy cần phải giải phóng dân tộc, giải phóng những người cần lao động như tôi”. Cuộc đời anh, sự nghiệp hoạt động cách mạng của anh mãi là tấm gương, bài học quý báu cho thế hệ trẻ Việt Nam noi theo. Kế thừa và phát huy câu nói nổi tiếng của đồng chí Lý Tự Trọng: “Con đường của thanh niên chỉ là con đường cách mạng, không thể có con đường nào khác”, đề cập đến vấn đề giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho thanh niên hiện nay. Từ đó đề xuất biện pháp giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho thanh niên sinh viên.
Với vai trò là đảng viên và là giảng viên, chúng tôi đề xuất biện pháp giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho thanh niên sinh viên – vai trò, nhiệm vụ của cấp ủy đảng, đảng viên giảng viên trong trường đại học hiện nay.
1. Vấn đề giáo dục lý tưởng cách mạng cho thanh niên sinh viên hiện nay
Vấn đề giáo dục lý tưởng cách mạng cho thanh niên sinh viên đã được Đảng và Nhà nước; tổ chức Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh; tổ chức Hội Sinh viên Việt Nam rất coi trọng thông qua các văn bản pháp lý cụ thể như sau:
Năm 2015, Đảng Cộng sản Việt Nam đã ban hành Chỉ thị số 42-CT/TW (2015) về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống văn hóa cho thế hệ trẻ giai đoạn 2015 – 2030 đã nêu rõ một số nhiệm vụ, giải pháp mang tính chỉ đạo chung như sau:
– Nhận thức đúng, đầy đủ tính cấp bách và tầm quan trọng của công tác giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống văn hoá cho thế hệ trẻ, từ đó xác định trách nhiệm của các cấp uỷ đảng, chính quyền, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các đoàn thể nhân dân và toàn xã hội đối với công tác này;
– Xây dựng môi trường lành mạnh, tạo điều kiện để thế hệ trẻ học tập, rèn luyện, phấn đấu, trưởng thành;
– Tăng cường phối hợp giữa nhà trường, gia đình và xã hội, giữa các ban, ngành, đoàn thể trong công tác giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống văn hoá cho thế hệ trẻ;
– Đổi mới nội dung, phương thức, nâng cao hiệu quả công tác giáo dục của Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh và các tổ chức của thanh thiếu nhi.
Năm 2015, Chính phủ nước Cộng Hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam đã ban hành Quyết định số 1501/QĐ-TTG phê duyệt đề án tăng cường giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho thanh niên, thiếu niên và nhi đồng giai đoạn 2015 – 2020 với các nhiệm vụ và giải pháp cụ thể như:
– Đẩy mạnh tuyên truyền, phổ biến về giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho thanh niên, thiếu niên và nhi đồng;
– Đổi mới nội dung, phương pháp và hình thức giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho thanh niên, thiếu niên và nhi đồng;
– Đẩy mạnh các phong trào thi đua, các cuộc vận động của tổ chức Đoàn – Hội – Đội;
– Nâng cao năng lực đội ngũ cán bộ, giáo viên, giảng viên, cộng tác viên phụ trách công tác giáo dục thanh niên, thiếu niên và nhi đồng trong các cơ sở giáo dục, tổ chức Đoàn – Đội – Hội;
– Tăng cường sự phối hợp giữa nhà trường, gia đình, xã hội trong giáo dục thanh niên, thiếu niên và nhi đồng;
– Tăng cường cơ sở vật chất và bảo đảm thiết chế tổ chức các hoạt động văn hóa, văn nghệ, thể dục, thể thao cho thanh niên, thiếu niên và nhi đồng.
Năm 2019, Luật Giáo dục đã khẳng định (Điều 2. Mục tiêu giáo dục): “Mục tiêu giáo dục nhằm phát triển toàn diện con người Việt Nam có đạo đức, tri thức, văn hóa, sức khỏe, thẩm mỹ và nghề nghiệp; có phẩm chất, năng lực và ý thức công dân; có lòng yêu nước, tinh thần dân tộc, trung thành với lý tưởng độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội; phát huy tiềm năng, khả năng sáng tạo của mỗi cá nhân; nâng cao dân trí, phát triển nguồn nhân lực, bồi dưỡng nhân tài, đáp ứng yêu cầu của sự nghiệp xây dựng, bảo vệ Tổ quốc và hội nhập quốc tế”.
Năm 2013, Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh đã ban hành Nghị Quyết số 02 NQ/TWĐTN) tại Hội nghị lần thứ ba Ban Chấp hành Trung ương Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh khóa X về “Tăng cường giáo dục đạo đức, lối sống, bồi dưỡng lý tưởng cách mạng cho thanh, thiếu niên giai đoạn 2013 – 2017” với 05 nhiệm vụ và giải pháp cụ thể như sau:
– Nâng cao nhận thức cho cán bộ Đoàn các cấp về tầm quan trọng của công tác giáo dục; chủ động tham mưu cho cấp ủy đảng, phối hợp với chính quyền tăng cường sự lãnh đạo và đầu tư nguồn lực cho công tác giáo dục thanh, thiếu niên;
– Tạo môi trường thực tiễn để giáo dục thanh, thiếu niên;
– Tăng cường nêu gương người tốt việc tốt, nhân rộng điển hình tiên tiến gắn với đẩy mạnh học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh;
– Chú trọng giáo dục pháp luật, phát triển các mô hình giáo dục kỹ năng xã hội, cảm hóa thanh, thiếu niên chậm tiến;
– Tăng cường chuyển tải nội dung giáo dục thông qua tuyên truyền miệng và các phương tiện truyền thông.
Năm 2015, Hội Sinh viên Việt Nam đã ban hành đề án “Tăng cường giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống văn hóa cho sinh viên Việt Nam, giai đoạn 2015 – 2018” đã nêu rõ sự cần thiết xây dựng đề án và những căn cứ xây dựng đề án. Đồng thời xác định rõ mục tiêu, một số chỉ tiêu chủ yếu cũng như nhiệm vụ và giải pháp cụ thể như sau:
– Giáo dục chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, bồi đắp lý tưởng cách mạng cho sinh viên Việt Nam;
– Giáo dục lòng yêu nước, tinh thần tự hào dân tộc;
– Giáo dục đạo đức, lối sống văn hóa cho sinh viên Việt Nam;
– Nâng cao hiệu quả công tác phối hợp với các ngành liên quan.
Nhìn chung, vấn đề giáo dục lý tưởng cách mạng cho thanh niên sinh viên đã có những cơ sở pháp lý của Đảng và Nhà nước; Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh; Hội Sinh viên Việt Nam. Vấn đề là hiện thực hóa công tác giáo dục lý tưởng cách mạng cho thanh niên sinh viên hiện nay. Vấn đề giáo dục lý tưởng cách mạng cho thanh niên sinh viên là quá trình tác động vào nhận thức, thái độ và hành động tương ứng để hình thành phẩm chất con người Việt Nam trong giai đoạn cách mạng theo gương anh Lý Tự Trọng trong giai đoạn hiện nay có thể là:
– Có tinh thần yêu nước, tự cường dân tộc, phấn đấu vì độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội, có ý chí vươn lên đưa đất nước thoát khỏi nghèo nàn lạc hậu, đoàn kết với nhân dân thế giới trong sự nghiệp đấu tranh vì hoà bình, độc lập dân tộc, dân chủ và tiến bộ xã hội;
– Có ý thức tập thể, đoàn kết, phấn đấu vì lợi ích chung;
– Có lối sống lành mạnh, nếp sống văn minh, cần kiệm, trung thực, nhân nghĩa, tôn trọng kỷ cương phép nước, quy ước của cộng đồng; có ý thức bảo vệ và cải thiện môi trường sinh thái;
– Lao động chăm chỉ với lương tâm nghề nghiệp, có kỹ thuật, sáng tạo, năng suất cao vì lợi ích của bản thân, gia đình, tập thể và xã hội;
– Thường xuyên học tập, nâng cao hiểu biết, trình độ chuyên môn, trình độ thẩm mỹ và thể lực.
2. Vai trò, nhiệm vụ của cấp ủy đảng, đảng viên giảng viên trong trường Đại học hiện nay
Giáo dục lý tưởng cho thanh niên sinh viên là trách nhiệm của tất cả mọi cán bộ, giảng viên, nhân viên; phòng, khoa trong nhà trường; công việc này đòi hỏi phải có sự phối kết hợp đồng bộ giữa nhiều tổ chức, bộ phận, trong đó có vai trò, nhiệm vụ của cấp ủy Đảng, đảng viên giảng viên trong trường đại học.
Một là, Chi ủy, Chi bộ, đảng viên giảng viên thường xuyên gần gũi, hòa mình với sinh viên để kịp thời nắm bắt những tâm tư, nguyện vọng của các em bởi vì hiểu sinh viên là yêu cầu đầu tiên vừa cơ bản, vừa cấp bách của công tác dân vận, thanh vận:
– Chi ủy, Chi bộ nên phân công các đảng viên là giáo viên chủ nhiệm, trợ lý sinh viên trực tiếp theo dõi, giúp đỡ sinh viên;
– Chi ủy, Chi bộ quan tâm thường xuyên, chỉ đạo sát sao các hoạt động của Đoàn khoa, Liên chi Hội,…: Trong các đợt sinh hoạt chủ điểm, các kỳ Đại hội,… cần phân công các đồng chí trong cấp ủy, các đồng chí đảng viên về tận từng Chi đoàn, chi Hội để chỉ đạo trực tiếp các hoạt động;
– Chi ủy, Chi bộ không những quan tâm về mặt tư tưởng chính trị mà còn hỗ trợ kịp thời về mặt vật chất giúp sinh viên thuận lợi hơn trong nhiều hoạt động;
– Mỗi đảng viên, giảng viên cần hòa mình với sinh viên để nắm rõ tâm tư, tình cảm, nguyện vọng của sinh viên; giải quyết kịp thời các tình huống trong phạm vi quyền hạn, trách nhiệm của mình; phản ánh với chi ủy, chi bộ để có biện pháp giải quyết tiếp theo.
Hai là, Chi ủy, Chi bộ cần có kế hoạch các hoạt động cụ thể để giúp các em có cơ hội thể hiện mình:
– Căn cứ nhu cầu, hoàn cảnh cụ thể, Chi ủy, Chi bộ chỉ đạo Đoàn khoa, Liên Chi hội tổ chức các diễn đàn, các hội thi, các buổi sinh hoạt tập thể để sinh viên thể hiện mục đích, lý tưởng, khát vọng của mình;
– Tập hợp được các em, gắn kết tất cả sinh viên trong các khóa, các lớp thành một khối đoàn kết chặt chẽ.
Ba là, Chi ủy, Chi bộ kịp thời bồi dưỡng, nhân rộng điển hình và khuyến khích các hạt nhân tiêu biểu:
– Việc kịp thời ghi nhận sự đóng góp của các nhân tố tích cực trong các khóa, lớp là một trong những vấn đề cần được quan tâm;
– Thường kỳ khoảng 3 tháng/1 lần Chi bộ có kế hoạch về từng chi đoàn, Liên Chi hội để nắm bắt tình hình;
– Trong sinh hoạt Chi bộ, đảng viên được phân công theo dõi, giúp đỡ sinh viên báo cáo trước chi bộ kết quả phấn đấu của các em để có định hướng tiếp theo trong việc bồi dưỡng, giới thiệu các sinh viên tích cực, tiêu biểu đi học các lớp nhận thức về Đảng.
Bốn là, mỗi một đảng viên, giảng viên trong chi bộ phải trở thành một tấm gương sáng cho sinh viên noi theo:
– Trong các buổi sinh hoạt thường kỳ, chi bộ luôn nêu ra vấn đề vai trò tiên phong gương mẫu của mỗi một đảng viên bởi vì Đảng lãnh đạo quần chúng không phải chỉ bằng đường lối, chính sách mà còn bằng hành động, bằng tác phong, lối sống của mỗi một đảng viên, giảng viên;
– Trong hoàn cảnh khó khăn, thử thách, mỗi một đảng viên, giảng viên phải gương mẫu, nói đi đôi với làm, từ đó tạo được niềm tin của sinh viên đối với Đảng – Lý tưởng cách mạng.
Nguyễn Hồng Phan
Trưởng Bộ môn Tâm lý Giáo dục, Khoa Giáo dục
Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn
Đại học Quốc gia thành phố Hồ Chí Minh
Tài liệu tham khảo
Chính phủ (2015), Quyết định số 1501/QĐ-TTG phê duyệt đề án tăng cường giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho thanh niên, thiếu niên và nhi đồng giai đoạn 2015 – 2020.
Đảng Cộng sản Việt Nam (2015), Chỉ thị số 42-CT/TW về tăng cường sự lãnh đạo của đảng đối với công tác giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống văn hóa cho thế hệ trẻ giai đoạn 2015 – 2030.
Đoàn TNCS Hồ Chí Minh (2013), Nghị Quyết số 02 NQ/TWĐTN về “Tăng cường giáo dục đạo đức, lối sống, bồi dưỡng lý tưởng cách mạng cho thanh, thiếu niên giai đoạn 2013 – 2017”.
Hội Sinh viên Việt Nam (2015), Quyết định số 02 QĐ/TWHSV Đề án “Tăng cường giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống văn hóa cho sinh viên Việt Nam, giai đoạn 2015 – 2018”.
Quốc hội (2019), Luật Giáo dục, Hà Nội.
