Anh Lý Tự Trọng – tấm gương sáng ngời về nhiệt huyết, sức sống của tuổi trẻ và luôn cổ vũ cho thế hệ sau tiếp bước
Câu nói chứa chan nhiệt huyết, lý tưởng của thanh niên 17 tuổi – anh Lý Tự Trọng đã thắp sáng, cổ vũ cho lớp lớp thế hệ trẻ Việt Nam tiếp bước “Con đường của thanh niên chỉ là con đường cách mạng, không thể có con đường nào khác”. Cùng với sự giáo dục gia đình từ thuở ấu thơ, anh Lý Tự Trọng đã được dìu dắt, giáo dục từ thế hệ đi trước, giáo dục từ tổ chức để trước hết có nhận thức đúng đắn, rồi được tin tưởng, được giao công việc để cống hiến, rèn luyện, trưởng thành, có bản lĩnh vững vàng của một người cộng sản.
- Cái nôi nuôi dưỡng người thanh niên cách mạng nhiệt huyết – gia đình, nhà trường
Lý Tự Trọng tên thật là Lê Hữu Trọng, con trai cụ Lê Khoan (tức Lê Hữu Đạt, quê ở làng Việt Xuyên, xã Thạch Minh, huyện Thạch Hà, Hà Tĩnh). Do không chịu được áp bức bóc lột, muốn tìm một con đường cách mạng để giải cứu dân tộc nên Cụ Khoan đã cùng một số bà con sang Thái Lan sinh sống và tham gia hoạt động yêu nước. Trong một lần đánh đồn lính Pháp tại biên giới Lào, Thái Lan, cụ Khoan bị nhà cầm quyền Xiêm bắt giam. Lúc ra tù, cụ cùng một số đồng hương đến bản Mạy tỉnh Na Khon Pha Nom thuộc Đông Bắc Thái Lan sinh sống. Lý Tự Trọng được sinh ra tại đây ngày 20/10/1914. Lớn lên, Lý Tự Trọng được gia đình cho đi học trường học do cụ Đặng Thúc Hứa, một sỹ phu yêu nước dạy văn hóa. Sau đó, Lý Tự Trọng cùng một số thanh niên yêu nước khác được gia đình và bà con Việt kiều cho vào học tại Hoa Anh học hiệu của Hoa kiều mở, ngôi trường chuyên dạy tiếng Trung (Quảng Đông) và tiếng Anh. Lý Tự Trọng là một học sinh giỏi, chăm chỉ học tập nên sử dụng rất tốt tiếng Trung, tiếng Anh, tiếng Thái.
- Lý Tự Trọng đã được đánh thức, giác ngộ lý tưởng cách mạng thông qua việc đào tạo, bồi dưỡng bài bản
Mùa hè năm 1925, thực hiện ý kiến của Nguyễn Ái Quốc, đồng chí Hồ Tùng Mậu, thành viên của Tổng bộ Hội Việt Nam cách mạng thanh niên sang Thái Lan gặp cụ Đặng Thúc Hứa. Sau khi truyền đạt yêu cầu của Nguyễn Ái Quốc về việc chọn một số con em trong các gia đình Việt kiều yêu nước đưa sang Quảng Châu đào tạo lâu dài, với chủ định chuẩn bị xây dựng tổ chức thanh niên cộng sản ở Việt Nam. Thầy Đặng Thúc Hứa đã chọn người học trò 11 tuổi của mình là Lê Hữu Trọng. Anh cùng nhóm thiếu niên sang Quảng Châu gặp lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc (lúc này Người tên là Lý Thụy). Sau này để đảm bảo bí mật, những thanh niên được chọn đi học này đều được mang họ chung là họ Lý. Ngay sau khi nắm vững những quy tắc chung và tinh thần, những thanh niên này được bồi dưỡng một số kiến thức về chính trị cơ bản, sau đó Lý Tự Trọng và các thiếu niên trong nhóm được Nguyễn Ái Quốc giới thiệu vào học tại Trường Trung học Trung Sơn ở Quảng Châu.
- Lý Tự Trọng đã được tổ chức giao nhiệm vụ và tạo điều kiện cống hiến
Tình hình ở Quảng Châu năm 1927 diễn biến phức tạp do các thế lực phản bội tôn chỉ, mục đích cách mạng của Tôn Trung Sơn gây nên. Do vậy, Trường Trung Sơn bị đóng cửa, Lý Tự Trọng được giao nhiệm vụ liên lạc cho Tổng bộ của Hội ở Hương Cảng, rồi sau đó được phân công giữ liên lạc với thủy thủ trên các tàu từ Hương Cảng đi Thượng Hải, Sài Gòn và đi Pháp… anh vừa lao động để tự nuôi sống mình vừa hoạt động bí mật cống hiến sức trẻ cho tổ chức.
Năm 1929, các tổ chức cộng sản ở Việt Nam lần lượt ra đời, Lý Tự Trọng được cử về nước hoạt động tại Sài Gòn – Chợ Lớn đảm nhận việc liên lạc trong và ngoài nước cho Xứ ủy Nam kỳ và Trung ương Đảng, đồng thời được giao một nhiệm vụ đặc biệt là vận động tập hợp thanh niên trong các nhà máy, trường học để thành lập Đoàn Thanh niên Cộng sản trong nước. Mặc dù công việc hết sức khó khăn, nguy hiểm, bọn mật thám Pháp suốt ngày lùng sục nhưng nhờ trí thông minh, có bản lĩnh vững vàng, luôn nỗ lực cố gắng nên người thanh niên trẻ tuổi ấy đã đáp ứng mọi công việc, tồn tại trong mọi hoàn cảnh để hoàn thành nhiệm vụ được giao và bảo vệ cho đồng chí của mình.
- Lý Tự Trọng đã bảo vệ, giữ vững lý tưởng cao đẹp của tuổi trẻ
Ở sân đá bóng Laraynie ngày 08 tháng 02 năm 1931, Lý Tự Trọng được sự phân công Xứ ủy Nam kỳ bảo vệ cho đồng chí cán bộ diễn thuyết, tuyên truyền tố cáo tội ác của thực dân Pháp và kêu gọi quần chúng đấu tranh nhân dịp kỷ niệm một năm cuộc khởi nghĩa Yên Bái nhưng điều không mong muốn đã xảy ra: Tên thanh tra mật thám Pháp Le Grand và bọn cảnh sát đi cùng đã ập tới. Lý Tự Trọng đã rút súng bắn chết tên thanh tra mật thám khét tiếng hung ác để cứu đồng chí mình và anh bị địch bắt.
Tại nhà tù, chúng dùng nhiều hình thức tra tấn nhục hình để uy hiếp cũng như nhiều kế sách để dụ dỗ Lý Tự Trọng khai ra những bí mật của cách mạng nhưng chúng không nhận lại được thông tin gì. Chúng tra tấn, đánh đập, hành hung dã man hòng ép anh phải khai: Chiếc mũ sắt có bắt đinh ốc đặc biệt chúng đội lên đầu anh mà cứ xoáy đinh ốc là mũ kẹp chặt thái dương. Mỗi lần bị chúng kẹp rất đau đớn đến mức mắt anh từ từ lồi ra mà anh vẫn thản nhiên chịu đựng. Chúng không nhận được bất cứ thông tin nào từ anh.
Vì lẽ đó, chính quyền thực dân Pháp ở Đông Dương mở một phiên toà đại hình để xử án. Bản án tử hình địch tuyên bố với chiến sỹ Cộng sản Việt Nam trẻ tuổi Lý Tự Trọng, song anh không hề run sợ mà chủ động biến phiên toà của bọn đế quốc trở thành một diễn đàn của người chiến sỹ cộng sản.
Trong phiên tòa, luật sư bào chữa có đề nghị xin bọn thực dân mở lượng khoan hồng vì Lý Tự Trọng chưa đến tuổi trưởng thành, lại có hành động thiếu suy nghĩ, tuy nhiên anh gạt lời đề nghị đó và tuyên bố: “Tôi hành động có suy nghĩ, tôi hiểu việc tôi làm, tôi làm vì mục đích cách mạng. Tôi chưa đến tuổi trưởng thành nhưng tôi đã đủ trí khôn để hiểu con đường của thanh niên chỉ có thể là con đường cách mạng, ngoài ra không thể là con đường nào khác”.
Khi bộ trưởng thuộc địa Pháp trực tiếp gặp Lý Tự Trọng và thốt ra những giọng điệu nhân đạo sặc mùi thực dân “Tuổi thanh niên ngông cuồng, nước Pháp sẵn sàng tha thứ cho anh. Đối với những người thông minh Chính phủ bao giờ cũng có nâng đỡ chỉ cần anh thật thà hối cải. Nếu anh muốn có thể sang Pháp học để trở về giúp đất nước, tha hồ quyền cao, chức trọng, vợ đẹp, con khôn, ăn mặc sung sướng…”
Lý Tự Trọng đã cắt lời của tên thực dân bằng câu nói “Ta sinh ra không phải để ăn thứ cơm ấy, ý chí và hành động của anh là minh chứng hùng hồn về bản lĩnh kiên cường, lòng trung thành, tinh thần bất khuất của người cộng sản, đồng thời là bức thông điệp báo trước sự sụp đổ của thực dân phong kiến và sự tất thắng của cách mạng Việt Nam dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản”. Tên Chánh án, một tên quan cai trị thực dân tuyên án xử tử Lý Tự Trọng đã đến hỏi “anh có ăn năn gì không”; Lý Tự Trọng đứng trước vành móng ngựa, mặt thẳng phía trước chỉ nói một câu: “Không ăn năn gì cả!”.
Với hành động anh hùng của Lý Tự Trọng, ngày 21/2/1931, lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc đã viết thư cho Bộ Phương Đông Quốc tế cộng sản báo tin này và đề nghị Bộ Phương Đông yêu cầu Đảng Cộng sản Pháp tổ chức biểu tình đòi thả tự do cho Lý Tự Trọng. Trong những ngày cuối cùng ở xà lim án chém, Lý Tự Trọng vẫn lạc quan yêu đời và một lòng một dạ tin tưởng vào sự thắng lợi của cách mạng. Mặc dù bị xiềng xích nhưng tinh thần của người thanh niên ưu tú này vẫn không hề nao núng, sáng sáng vẫn tập thể dục, đọc Truyện Kiều, động viên các bạn trẻ nêu cao ý chí cách mạng.
Dư luận đã lên án mạnh mẽ và đòi thả tự do cho Lý Tự Trọng, vì sợ xử tử hình công khai sẽ không thành công chúng đã hèn hạ ra tay với Trọng lúc rạng sáng ngày 21/11/1931. Thực dân Pháp đã dựng ngay máy chém ở Khám Lớn Sài Gòn để giết người thanh niên cách mạng trong im lặng.
“Đả đảo thực dân Pháp, Đảng Cộng sản Đông Dương muôn năm, cách mạng Việt Nam thành công muôn năm” là những câu nói mà Lý Tự Trọng đã hô vang trước khi bước lên máy chém. Những câu nói này đã có tác động cổ vũ mạnh mẽ, tạo một làn sóng căm phẫn phản đối tội ác của thực dân Pháp đối với tù nhân trong Khám Lớn Sài Gòn. Trước khi trút hơi thở cuối cùng, anh đã hát vang bài “Quốc tế ca” với những lời hát “vùng lên hỡi các nô lệ khắp thế gian…”
- Tuổi trẻ Việt Nam tiếp bước thực hiện “con đường thanh niên chỉ là con đường cách mạng”
Khát vọng cách mạng Việt Nam thành công, lý tưởng cao đẹp của người thanh niên Lý Tự Trọng đã cổ vũ cho tinh thần xả thân vì độc lập tự do “cảm tử cho Tổ quốc quyết sinh” của lớp lớp thanh niên sau đó. Đó là hàng chục vạn đoàn viên, thanh niên ưu tú tham gia bộ đội chủ lực, hàng triệu đoàn viên, thanh niên tham gia dân quân du kích, công nhân hỏa tuyến… góp phần cho cuộc chiến chống thực dân Pháp.
Ngọn lửa ấy tiếp tục với phong trào “3 sẵn sàng” và “5 xung phong” trong cuộc đấu tranh chống Mỹ cứu nước với tinh thần “xẻ dọc Trường Sơn đi cứu nước”, “không có gì quý hơn độc lập tự do” các lớp lớp thanh niên.
Khi đất nước thống nhất, cả nước đi lên chủ nghĩa xã hội, tuổi trẻ Việt Nam đem ngọn lửa nhiệt huyết góp phần xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam Xã hội Chủ nghĩa với các phong trào tình nguyện: “tình nguyện xây dựng và bảo vệ Tổ quốc”: Xây dựng đường sắt Bắc – Nam, đi khu kinh tế mới, tham gia xây dựng các công trình thủy lợi…
Đất nước bước vào công cuộc đổi mới, tuổi trẻ Việt Nam tiếp bước cha anh đi đầu trong các hoạt động với hàng loạt phong trào thu hút hàng triệu đoàn viên, thanh niên tham gia “hành quân theo bước chân những người anh hùng”, “hành quân theo chân Bác”, “thanh niên lập nghiệp”, “tuổi trẻ giữ nước”, “xứng danh anh bộ đội cụ Hồ” thực hiện “6 điều Bác Hồ dạy”, “Đoàn kết 3 lực lượng”, “Đền ơn đáp nghĩa”, “Sản xuất, kinh doanh giỏi”, “3 mục tiêu dân số, sức khỏe, môi trường”, “Dạy tốt, học tốt”, “Học vì ngày mai lập nghiệp”…
Ngày nay, lớp thanh niên mới đã hình thành và vươn lên khẳng định vị trí của mình trong xã hội với trình độ học vấn, chuyên môn, nghiệp vụ cao: Hàng vạn thanh niên, học sinh, sinh viên đoạt giải cao trong các kỳ thi Olympic trong nước và quốc tế, Huy chương vàng Hội thi tay nghề ASEAN, vô địch cuộc thi Robocom Châu Á – Thái Bình Dương… Chính điều đó khẳng định lý tưởng sống cao đẹp của thanh niên thời đại mới.
- Tiếp tục con đường cách mạng của thanh niên ngày nay
Năm 2019, cùng với kỷ niệm 105 năm ngày sinh của người đoàn viên đầu tiên Lý Tự Trọng, toàn Đảng, toàn dân và toàn quân thực hiện rất nhiều hoạt động kỷ niệm 50 năm thực hiện Di chúc của Bác Hồ, chúng ta không quên lời căn dặn đầy tâm huyết “đoàn viên và thanh niên ta nói chung là tốt, mọi việc đều hăng hái xung phong, không ngại khó khăn, có chí tiến thủ. Đảng cần phải chăm lo giáo dục đạo đức cách mạng cho họ, đào tạo họ thành những người thừa kế xây dựng xã hội chủ nghĩa vừa “hồng” vừa “chuyên”. Với tổ chức Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh cần nâng cao vai trò trong công tác “bồi dưỡng” thế hệ thanh niên xứng đáng là “đội dự bị tin cậy của Đảng”, chỉ có như vậy mới thực hiện giá trị cốt lõi của tổ chức Đoàn và phong trào thanh niên là tập hợp thanh niên, giáo dục, định hướng cho thanh niên.
Thứ nhất, bồi dưỡng truyền thống yêu nước, lý tưởng cộng sản cho thanh niên
Khi đất nước có giặc ngoại xâm thì con đường của thanh niên khi ấy không có con đường nào khác hơn là đứng lên đấu tranh chống lại sự áp bức bóc lột của quân thù, giành độc lập. Còn trong thời kỳ xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, con đường của thanh niên là không ngừng học tập, rèn luyện những phẩm chất cần góp phần làm cho dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh.
Có một câu danh ngôn về giáo dục rằng “Ai làm chủ giáo dục có thể thay đổi thế giới” nên để thực hiện giá trị cốt lỗi mà mình hướng tới thì tổ chức Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh phải giúp thanh niên hiểu hơn về thế hệ cha anh đi trước đặc biệt là hiểu sâu sắc về người đoàn viên Đoàn Thanh niên Cộng sản đầu tiên – anh Lý Tự Trọng để các thanh niên hôm nay thấy bản thân mình trong đó, sống có bản lĩnh, sống có ước mơ, hoài bão, dám hành động để thực hiện con đường mình theo đuổi tới cùng.
Việc bồi dưỡng ấy phải bắt đầu khi thanh niên chuẩn bị tham gia vào tổ chức Đoàn thì thanh niên được trang bị hiểu biết về anh thông qua buổi bồi dưỡng nhận thức về tổ chức Đoàn, sinh hoạt Chi đoàn chủ điểm. Đồng thời có thay đổi về không gian, địa điểm tổ chức bồi dưỡng là không chỉ ở hội trường mà tại không gian khác, những nơi gắn liến với tên tuổi, hoạt động của Anh. Song song đó buổi lễ kết nạp thanh niên vào Đoàn cần tổ chức một cách ấn tượng.
Hai là, trao cho thanh niên công việc cụ thể để thanh niên cống hiến, trưởng thành thông qua nhiều vị trí khác nhau, giao cho những việc khó khăn
Như trên đã phân tích, Lý Tự Trọng là người được Bác Hồ trực tiếp dìu dắt từ tuổi thiếu niên, sau này trở thành người đoàn viên đầu tiên, được giao nhiệm vụ tuyên truyền cho tổ chức Đoàn, được làm công tác liên lạc của tổ chức Đảng, lúc về Sài Gòn được giữ liên lạc cho đồng chí Trần Phú, Ung Văn Khiêm, Châu Văn Liêm… Lý Tự Trọng đã luôn không ngừng học tập, rèn luyện để có thể đáp ứng mọi công việc của tổ chức giao một cách tin cậy.
Các hoạt động của tổ chức Đoàn hướng thanh niên và đưa thanh niên đến với những thanh niên sản xuất, kinh doanh giỏi, đạt kết quả cao trong học tập để thanh niên tự thấy bản thân phải nỗ lực nhiều hơn nữa, để không bị tụt hậu, lãng phí tuổi thanh xuân của mình; đưa thanh niên đến với những mảnh đời bất hạnh, để nhận ra bản thân mình dù gặp nhiều khó khăn nhưng vẫn còn hạnh phúc và may mắn bao nhiêu. Những trải nghiệm đó là trường học giáo dục thanh niên sống có trách nhiệm hơn với bản thân, bao dung hơn, thích nghi tốt hơn với những hoàn cảnh khác nhau.
ThS. Chu Thị Hiền
Phó trưởng phòng Hợp tác phát triển
Trường Đoàn Lý Tự Trọng
